ဆိကတီၢ် တၢ်ကစီၣ်အတမ့ၢ်တတီတဖၣ်
ဖဲခၠါလ်စံၣ်မံၣ်ယိၣ် (၁၇၅၉-၁၈၃၆) ကဲထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၠာစးၣ် လၢဟိလ့ၣ်ထရၠာစးံနထံၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢစ့တရၠာစးံး့ှှ်‚ ကီၢ်အဲကလံးန့ၣ် အ၀ဲကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါ တၢ်လၢ အါနံၣ်အါလါန့ၣ်လီၤႉ ဒ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ် အဲၣ်ဒိးဒၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၠာစးၣ်သဃဲၤအါန့ၢ်ဒံး တၢ်ကဃုထၢ စ့ၣ်မံၣ်ယိၣ်‚ အဃိ အ၀ဲသ့ၣ် စးထီၣ်ရၠာစးၤလီၤ တၢ်ကစီၣ်အတမ့ၢ်တတီလၢ အ၀ဲအဂ့ၢ်ဒီး သမၢကွံာ်အ၀ဲအတၢ်ခ့တၢ်ပှၤအတၢ်မၤ‚ တုၤဒၣ်လဲာ် လၢတၢ်ကတီၢ်အါကတီၢ် အ၀ဲဘၣ်တၢ်ကးတံာ်ဃာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ် စ့ၣ်မံၣ်ယိၣ် န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အဆၢမိၣ်န့ၢ်တၢ်မၤပှဲၤအီၤဒီး သးစီဆှံအဃိ ဃုထံၣ်န့ၢ်ကျဲ ဒ်သိးကမၤနၢၤကွံာ် တၢ်သီၣ်၀ံသဲကလၤအံၤ လၢတၢ်ဒုး အိၣ်ထီၣ် တၢ်အိၣ်မူအတၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢတနီၤ ဒ်သိးကမူထွဲမၤထွဲအီၤန့ၣ်လီၤႉ လၢအကျါတမံၤမ့ၢ်အသုတနာ် တၢ်ကစီၣ်အတမ့ၢ်တတီတဖၣ်နီတစု‚ မ့တမ့ၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်တဖၣ်အံၤ မ့မ့ၢ်၀ဲတီ၀ဲအလၢအပှဲၤဒီး အဂၤတမံၤမ့ၢ်‚ ‘‘ထီဘိနာ်လၢ‚ ဖဲပှၤအဂၤတကပၤ မ့ၢ်နၢ်ဟူတၢ်အံၤ သၢပျၢၤ‚ ကစိာ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢ ကျဲလၢအလီၤဆီတမံၤလၢ တၢ် ကကဲထီၣ် တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်န့ၣ်လီၤ’’ႉ
လၢတၢ်မၤတၢ်ဒ်သိးအံၤအပူၤ‚ စ့ၣ်မံၣ်ယိၣ် ပိာ်ထွဲ၀ဲကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ် တၢ်သီ တဖၣ်လၢ…
လၢတၢ်ပညိၣ်အပူၤ
ပှၤကွဲးလံာ် မးခ်ထွ့ ဟ့ၣ်ကူၣ်၀ဲလၢ‚ တဘျီလၢ်လၢ် ဖဲလၢ ပမ့ၢ်ကွၢ်တၢ်လၢသးသမူ အဖီခိၣ်‚ ဒီးမ့ၢ်တၢ်အံၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်လၢအလုၣ်ဘၢလၢ ပခီၣ်ကါလၢခံတဖၣ်ဒီး တုၤဒၣ်လဲာ်လၢ ပဘူၣ်ပတီၢ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲစံး၀ဲလၢ ‘‘တၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဒံ၀့ၤဒံ၀ီၤအဃိ‚ နသန့ၤထီၣ်နသးလၢ နမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်တသ့ဘၣ်’’
စီၤပ့းတ့ှူးစ့ၢ်ကီး ကတိၤတၢ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ထံၣ် ဖဲအဟ့ၣ်တၢ်စံးဆၢ ဆူ ပှၤလၢအခီၣ်ဟးဂီၤလၢ အဃ့အီၣ်တၢ်တဂၤ‚ ပှၤတဂၤလၢ အ၀ဲဒီးစီၤယိၤဟၣ် ထံၣ်ဘၣ်အီၤ ဖဲတၢ်လီၢ်လၢပှၤဟဲနုာ်ဆူ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်အပူၤ ပဲBတီဃံလၤ (မၤတၢ် ၃း၂) န့ၣ်လီၤႉ ဖဲပှၤအံၤ ဃ့ကျိၣ်ဖိစ့ဖိဆူ အ၀ဲသ့ၣ်‚ စီၤပ့းတ့ှူးဒီး စီၤယိၤဟၣ် ကွၢ်တၢ်လိၤလိၤ ဆူ ပှၤအံၤအအိၣ်လီၤႉ ၀ံၤစီၤပ့းတ့ှူး စံးဘၣ်ပှၤအံၤလၢ‚ ‘‘ကွၢ်ထီၣ်ပှၤတက့ၢ်’’ (း၄) ႉ
ဘၣ်မနုၤလၢအ၀ဲဘၣ်တဲတၢ် ဒ်သိးအံၤန့ၣ်လဲၣ်ႉ ဒ်ကစၢ်ခရၠာစးံာ်အခၢၣ်စးအသိး‚ စီၤပ့းတ့ှူး သးအိၣ်လၢ ပှၤဃ့အီၣ်တၢ်ဖိအံၤ‚ ကဆိကတီၢ် တၢ်ကွၢ်လီၤက့ၤအသးလၢ အအိၣ်ဒီး နီၢ်ခိအတၢ်တလၢတပှဲၤတဖၣ်‚ တုၤဒၣ်လဲာ်လၢ တၢ်ကဆိကတီၢ်‚ တၢ်ကွၢ်လီၤ က့ၤအသးလၢ အလိၣ်ဘၣ်ကျိၣ်စ့န့ၣ်လီၤႉ ဖဲအကွၢ်ထီၣ်…
တၢ်ဘှီက့ၤ‚ ထီက့ၤကဟၣ်စိာ်ထီၣ်စိာ်လီၤတၢ်
စၤရၠာစးါ အိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးလၢ အထူၣ်အဆၢလၢအတဘၣ်လိာ်ဘၣ်စး‚ ဒုးကဲထီၣ်အီၤဆူ တၢ်လိၣ်ဘၣ်ပၣ်လီၢ်ဆ့ၣ်နီၤကဟၣ် ဒ်သိးကဟးဆူအံၤဆူနုၤန့ၣ်လီၤႉ တယံာ် ဖဲအ၀ဲဟး ထီၣ်လၢ ကလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တခါ‚ အ၀ဲဒိးထီၣ် ပၣ်လီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ကဟၣ်ဆူ လ့ၣ်မ့ၣ်အူသန့ ဘၣ်ဆၣ်‚ ထံၣ်ဘၣ်၀ဲလၢ ကဟၣ်စိာ်ထီၣ်စိာ်လီၤတၢ်အံၤ ဟးဂီၤ၀ဲန့ၣ်လီၤႉ လၢကျဲတအိၣ် နီၤတဘိလၢ ကတုၤဆူလ့ၣ်မ့ၣ်အူပူၤ‚ အ၀ဲဘၣ်တၢ်တဲဘၣ်အီၤလၢ ကဒိးထီၣ်သိလ့ၣ်ဒိးလဲ တဆိလၢ ကလဲၤလၢသန့အဂၤတခါလၢ အစီၤစုၤ မံးနံး ၄၀ န့ၣ်လီၤႉ သိလ့ၣ်ဒိးလဲအံၤဘၣ် တၢ်ကိးဘၣ်ဆၣ်‚ တဟဲတုၤနီတဘျီဘၣ်ႉ လၢတၢ်သးဟးဂီၤ အပူၤ‚ စၤရၠာစးါ က့ၤကဒါက့ၤဆူဟံၣ်လီၤႉ
တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢ အဟဲအိၣ်ထီၣ်ညီနုၢ်ဆူ စၤရၠာစးါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ ကဟၣ် စိာ်ထီၣ် စိာ်လီၤတၢ် ဟးဂီၤအဃိ တတုၤဘၣ်ဆူလ့ၣ်မ့ၣ်အူအပူၤ ဒီးတၢ်ထီၣ်လီၤတစွၤ တအိၣ်အဃိ စံၣ်လီၤ၀ဲလၢ လ့ၣ်မ့ၣ်အူတန့ၢ်န့ၣ်လီၤႉ တဘျီဘျီ‚ စၤရၠာစးါ န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်အီၤ ဒ်ပှၤလၢအမၤအ့န့မၤတံာ်တာ်တၢ်လၢ ပှၤမၤတၢ်ဖိလၢလ့ၣ်မ့ၣ်အူ‚ မ့ၢ်လၢအ၀ဲလိၣ်ဘၣ် တၢ်မၤစၢၤ အဃိန့ၣ်လီၤႉ တလီၢ်လီၢ်‚…
ဒိးတၢ်လီန့ၢ်၀့ၤန့ၢ်နၤတဂ့ၤ
တၢ်ဖိဃၢ်လဲးထၢၣ်ပလဲလၢ အအိၣ်ဒီး အဖီးဖိတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်ဖိဃၢ်လၢအဃံလၤတဘ့ၣ်‚ လၢအဒံးအချၢအိၣ်ဒီးတၢ်အဖီးဖိဒီး အဖီးဂီၤဂီၤဖးဒိၣ်လၢ အဒံးဆ့ဖီလာ်ဒီး ကပီၤထီၣ် ဖဲအယူၤကတီၢ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ အတၢ်ဃံတၢ်လၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအလီန့ၢ်တၢ် တမံၤန့ၣ်လီၤႉ တၢ်ဖိတၢ်ဃာ်အံၤ‚ အဆိကတၢၢ် ဘၣ်တၢ်ထံၣ်န့ၢ်အီၤလၢ ယူၢ်ႉအဲးစ် ဖဲ ၂၀၁၄ နံၣ် ဒီးဘၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အြပါခ@မးဆူ အမဲရၠာစးကၣ်ကလံၤစိး လၢအခီ ပညီ မ့ၢ်တၢ်လၢအမၤဘၣ်ဒိတၢ်လၢ ခိၣ်ဃၢၤဒီးတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်အကျဲကပူၤန့ၣ်လီၤႉတၢ်ဖိဃၢ်အံၤ ‘‘အီၣ်သ့ၣ်တထံးဂ့ၤတထံးဂ့ၤ အလဲပူၤ’’ လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီး ခၠဲၣ်ရၠာစးံၣ် ဒီးသ့ၣ်ထူၣ်အဂုၤအဂၤလၢ အသၣ်တဖၣ်‚ ဒီးပာ်တ့ၢ်တၢ်စဲဘူးအထံပံာ်ပံာ် ဒ်သိး ကကၢကိၣ်လိၣ်‚ မၤသံကွံာ်တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိတကီၢ်ခါ မ့တမ့ၢ် ပာ်တ့ၢ်တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိ ဒ်သိး အဂံၢ်ကစၢ်လီၤ‚ တသၣ်ထီၣ်န့ၣ်လီၤႉ
လၢစီၤအၤဒၣ် ဒီးနီၢ်အံၣ်အုအတၢ်ဂ့ၢ်‚ ပမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢအဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဟးဂီၤလၢ အလီၤဆီတကလုာ်န့ၣ်လီၤႉ ဂုၢ်လၢအမ့ၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ်လီန့ၢ်၀့ၤန့ၢ် ပှၤဒီမါ၀ၤအံၤ‚ ဒ်သိးတစူၢ်ယွၤအကလုၢ်ဒီး ကအီၣ်သ့ၣ်သၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်Bတီဃာ်‚ လၢ ‘တၢ်ကလီၤဂာ်ဒီးယွၤ’ (၁ မိၤ ၃း၁-၇) န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚…
ဟ့ၣ်က့ၤတၢ်လၢနဒိးန့ၢ်အီၤကိးမံၤ
‘‘တၢ်ခံကွၢ်စီၤကွၢ်တၢ်’’ န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကတိၤလၢ အဘၣ်တၢ်စူးကါအီၤလၢ တၢ်လိာ်ကွဲလၢနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ခ@လၢ အဟ့ၣ်တၢ်ပျဲလၢ ပှၤတဂၤဂ့ၤတဂၤဂ့ၤ နုာ်လီၤလိာ်ကွဲသ့န့ၣ်လီၤႉ အဒိ - ဖဲတၢ်လိာ်ကွဲဟူးဂဲၤ မ့မ့ၢ်တၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ တၢ်ဘၣ် လိာ်ကွဲအီၤအဘျီ ၁၀‚ ယမၤယဲန့ၢ်ထဲ ၄ ဘျီလီၤႉ ပှၤနဲၣ်လိတၢ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤလၢ ယကခံကွၢ်စီၤကွၢ်တၢ် ဒ်ယနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤအပတီၢ် ဟူးဂဲၤ၀ဲန့ၢ်ထဲလဲၣ်လၢ အကတီၢ်အံၤ န့ၣ်လီၤႉ ပ၀ဲတဂၤဒီးတဂၤ‚ ပတအိၣ်ဒီး တၢ်အပတီၢ်လၢ အလီၤပလိာ်သးန့ၣ်ဘၣ်ႉ ဘၣ်ဆၣ် ပဟူးဂဲၤပ၀ဲလၢ တၢ်နဲၣ်ကျဲတမံၤဃီတခီသ့၀ဲလီၤႉ လၢကျဲအဂၤတဘိ အ၀ဲစံးဘၣ်ယၤ‚ ‘ဟူးဂဲၤဆိ ၄ ဘျီလၢ တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ အအိၣ်ဒီးနၤတက့ၢ်ႉတဘၣ်ထိၣ် သBတီၤနသးဒီး ပှၤနီတဂၤတဂ့ၤႉ ခံကွၢ်စီၤကွၢ်လီၤနသးလၢ အကတီၢ်ခဲအံၤတက့ၢ်ႉ ပၢၤဃာ်တၢ်လၢ နမၤအီၤသ့မၤအီၤန့ၢ်‚ ဒီးနကကမၢကမၣ်ဘၣ်လၢ အကတီၢ် မ့ၢ်ဘၣ် နဟူးဂဲၤကန့ၢ်၀ဲ ၇ ဘျီဒီးတုၤဒၣ်လဲာ်လၢအဘျီ ၁၀ လၢတနံၤအဂီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤႉ
ဖဲတၢ်မ့ၢ်ဘၣ်ထွဲဆူ တၢ်ဟ့ၣ်မၤဘူၣ်တၢ်န့ၣ် ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ်၀ဲ ဆံှဆှံလၢ‚ ‘‘ယွၤဘၣ်အသးလၢပှၤလၢအဟ့ၣ်ညီတၢ်လီၤ’’ (၁…
